VÜCUDUMUZDAKİ
SİSTEMLER
SİNDİRİM SİSTEMİ
Sindirim: Büyük moleküllü besin maddelerinin, sindirim sistemi
organlarında parçalanarak, kana geçebilecek hale gelmesine sindirim denir.
Besin
maddelerinin içeriklerine göre karbonhidrat, yağ, protein, vitamin, su ve
mineraller olarak gruplandırıldığını biliyoruz. Besin içerikleri büyük
moleküllerdir. Büyük moleküllü besin içeriklerinin hücrelerimizin
kullanabileceği kadar küçük moleküllere parçalanması gerekir. Yediğimiz
besinler hücrelerimize geçebilecek duruma sindirim işlemi sonucunda gelir.
Büyük
moleküllü besin maddeleri:
Karbonhidratlar ------------------>Glikoz
Proteinler ------------------>Amino asit
Yağlar ------------------>Yağ asidi+ gliserol (gliserin)
Şeklindeki küçük moleküller haline gelerek kana geçerler.
Proteinler ------------------>Amino asit
Yağlar ------------------>Yağ asidi+ gliserol (gliserin)
Şeklindeki küçük moleküller haline gelerek kana geçerler.
Sindirim faaliyetleri iki çeşittir: Mekanik sindirim
ve Kimyasal sindirim
1) Mekanik Sindirim:
Besinlerin
sindirim enzimleri kullanılmadan, yalnızca fiziksel olarak – dil, diş, mide,
bağırsak hareketleri sayesinde- parçalanıp, küçük parçacıklar haline
getirilmesidir. Yani besinlerin kesilmesi, parçalanması, mide ve bağırsaklarda
salgılanan sular sayesinde boza kıvamına getirilmesidir.
2) Kimyasal Sindirim:
Parçalanmış
ve sulandırılmış besinlerin enzimler yardımıyla ( tükürük, mide ve bağırsak öz
suları, pankreas ve karaciğer salgılarıyla) kimyasal değişime uğrayıp, yapı
taşlarına parçalanmasına denir. Kimyasal sindirimde mutlaka enzim ve su
kullanılır.
Sindirim sistemini oluşturan organlar
• Ağız:
Besinlerin mekanik sindirimi çiğneme ile gerçekleşir. Karbonhidratların
kimyasal sindirimi ise tükürük içerisinde bulunan enzimler sayesinde başlar.
• Yanaklar,
dudaklar, küçük dil ve damak tarafından çevrilmiş boşluktur. Ağızda dişler, dil
ve tükürük bezleri bulunur.
• Yutak:
Besinlerin ağızdan yemek borusuna iletilmesini sağlar.Yutakta sindirim olmaz.
• Yemek Borusu:
Besinleri yapısında bulunan kaslar yardımıyla mideye iletir.Yemek borusunda
sindirim gerçekleşmez.
• Mide:
Besinlerin mekanik sindirimi, midenin kasılıp gevşeme hareketi ile devam eder.
Kimyasal sindirim ise mide öz suyu içinde bulunan mide asidi ve enzimler
tarafından gerçekleştirilir. Böylece, besinler parçalanarak küçük moleküller
hâline getirilmiş olur. Proteinlerin sindirimi midede başlar.
• İnce Bağırsak:
Yağların kimyasal sindirimi burada başlar. İnce bağırsağa gelen pankreas öz
suyu ile yağların, karbonhidratların ve proteinlerin sindirimi tamamlanır.
Besinler ince bağırsakta en küçük moleküllerine kadar parçalanır. Bu
moleküllerin ince bağırsaktan kan damarlarına geçmesi olayına emilim adı
verilir. İnce bağırsak, sindirim sistemimizin en uzun bölümüdür.
• Kalın Bağırsak:
Besinler içerisinde kalan su, kalın bağırsak tarafından emilir. Atık maddeler
ise sindirim sisteminin son bölümü olan anüse gönderilir.
• Anüs:
Besin maddelerinin vücudumuz tarafından kullanılamayan bölümü anüs yoluyla atık
madde olarak vücuttan uzaklaştırılır.
Sindirime yardımcı organlar
Karaciğer: Safra adı verilen bir salgı üretir. Safra salgısı bir kanal yoluyla, yağların kimyasal sindirimini gerçekleştirmek üzere ince bağırsağa gönderilir. Karaciğer Vücudun en büyük organı olup ( yaklaşık 2 kg kadar), karın boşluğunda ve sağ üst kısmında yer alır. Karaciğer sağ lob ve sol lob olmak üzere iki kısma ayrılır. Loblarda öd salgısı ( safra ) üretilir. Karaciğerden ayrılan bir kanal, loblarda üretilen safrayı safra kesesine taşır.
Karaciğer: Safra adı verilen bir salgı üretir. Safra salgısı bir kanal yoluyla, yağların kimyasal sindirimini gerçekleştirmek üzere ince bağırsağa gönderilir. Karaciğer Vücudun en büyük organı olup ( yaklaşık 2 kg kadar), karın boşluğunda ve sağ üst kısmında yer alır. Karaciğer sağ lob ve sol lob olmak üzere iki kısma ayrılır. Loblarda öd salgısı ( safra ) üretilir. Karaciğerden ayrılan bir kanal, loblarda üretilen safrayı safra kesesine taşır.
Pankreas: Pankreas öz suyunu salgılar.
Pankreas öz suyu proteinlerin, karbonhidratların ve yağların kimyasal
sindirimini gerçekleştiren enzimler içerir.
Midenin sol
alt kısmında yer alır. Uzunca bir yaprağı andırır. Ortasında boydan boya uzanan
bir kanal vardır. Pankreas hem hormon, hem de enzim salgılayan karma bir
bezdir.
* Pankreas, ince bağırsağın uyarması
sonucu öz su salgılar. Pankreas öz suyunda lipaz, amilaz ve tripsinojen
enzimleri bulunur.
Lipaz,
amilaz ve tirpsinojen enzimleri, protein, yağ ve karbonhidrat sindiriminde
etkilidir. Pankreas, bu enzimleri virsung kanalı ile onikiparmak bağırsağına
aktarır.
* Pankreas
aynı zamanda insülin ve glukagon hormonlarını salgılar ve doğrudan kana verir. İnsülin
kandaki şeker oranını azaltıcı etki yapar. Glukagon ise kandaki şeker oranını artırıcı etki yapar. İnsülin
hormonunun çeşitli sebeplerle yeterince salgılanamaması şeker hastalığına yol
açar. Çünkü böyle bir durumda kandaki şeker miktarı yükselir.
Sindirim
sistemi hastalıkları
Ülser: Mide özsuyunun mide ve onikiparmak bağırsağını aşındırmasıdır.
Ülser: Mide özsuyunun mide ve onikiparmak bağırsağını aşındırmasıdır.
Reflü: Asitli mide içeriğinin yemek borusuna uzun süre temas
etmesiyle yemek borusunun asitten kendini koruma özelliğinin yok olması.
Gastrit: Mideyi koruyan mukozanın iltihaplanması.
Dizanteri: Basit yapılı canlıların kalın bağırsağa yerleşerek
yol açtıkları hastalıktır.
Gıda zehirlenmesi: Bozulmuş, mikroplu yada kirli
besinlerin yol açtığı hastalıktır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder